درآمدی بر گونه شناسی کالبدی نشانه های شهری در نقشه های ادراکی شهروندان (مطالعه موردی: شهر یزد)

محیط‌های شهری به منظور اینکه تصویری واضح در ذهن ساکنان‌شان ایجاد کنند، ضروری است این مکان را برای‌شان فراهم سازند که نیازمند این هستند که ایشان را قادر سازند تا اجزای آن محیط‌ها را به آسانی شناسایی کنند و آنها را در ذهن خود در قالبی به هم پیوسته به یکدیگر ارتباط دهند. اما امروزه در طراحی شهرها، کمتر به ابعاد کیفیتی مانند انسجام نقشه‌های ادراکی ساکنان و خوانایی و نظایر آن توجه می‌شود. هدف از این پژوهش، مشخص ساختن ویژگی‌های نشانه‌های شهری در شهرهای تاریخی است که در نقشه‌های ادراکی شهروندان و نیز در اذهان مردم به‌منظور خوانایی بافت شهری، اهمیت فراوانی دارند، از این طریق می‌توان اهمیت این نشانه‌ها را با وضوح بیشتری برای طراحان بیان کرد. در پژوهش حاضر کوشش شده است که با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس شاخص‌های کالبدی و عملکردی مختلف به شناسایی و ارزیابی انواع نشانه‌های شهری، که ساکنان شهر یزد از آنها در شکل‌دهی به نقشه‌های ادراکی‌شان استفاده می‌کنند، پرداخته شود. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که آن دسته از نشانه‌ها و نمادهای شهری که یک یا چند ویژگی از آنهایی را که در پی می‌آیند در خود داشته باشند، در نقشه‌های ادراکی مردم شهر یزد اهمیت بیشتری دارند. این ویژگی‌ها چنین‌اند: -   تمایز فرمی از فضای پیرامون؛ -   استقرار در مجاورت و یا تقاطع شریان‌های اصلی شهر؛ -   قرارگیری در بافت تاریخی و یا دارا بودن ارزش میراثی (میراث فرهنگی ـ تاریخی)؛ و -   دارا بودن کاربری‌های مذهبی، فرهنگی، تجاری و جز آن، و عملکردهایی چون المان شهری.